Posiłki okazjonalne

Spis treści

• Wpływy obce na kuchnię indonezyjską
• Wpływy azjatyckie
  • Wpływy chińskie
  • Wpływy indyjskie
• Wpływy europejskie
  • Wpływy portugalskie
  • Wpływy hiszpańskie
  • Wpływy holenderskie
• Wpływy arabsko-muzułmańskie
  • Kuchnia bliskowschodnia a kuchnia indonezyjska
  • Kwestia postu
  • Posiłki okazjonalne
  • Tradycja gościnności
  • Etykieta

Posiłki okazjonalne

      Ważnym elementem kuchni indonezyjskiej są posiłki świąteczne, czyli potrawy serwowane podczas obchodów świąt religijnych oraz ze względu na szczególne okazje. Ze względu na fakt iż Indonezja jest krajem posiadającym największą liczbę obywateli wyznających islam, święta charakterystyczne dla tej właśnie religii są jednymi z najważniejszych w kalendarzu ludności archipelagu. Oficjalnie w ciągu roku w Indonezji obchodzi się dziewięć różnych świąt (dni wolne od pracy), z czego cztery z nich są świętami muzułmańskimi. Cała zaś reszta (pięć świąt) są to święta buddyjskie, hinduistyczne lub też święta o charakterze narodowym. Najważniejszym świętem religijnym Indonezji jest bezapelacyjnie Idu l-Fitr (zakończenie ramadanu) zwane przez Indonezyjczyków Idul Fitri. Jest to jednocześnie święto w którym oprócz modlitwy oraz tradycyjnego odwiedzania się nawzajem, ważną rolę pełni jedzenie. Jest to spowodowane tym iż w czasie obchodów tego święta, zwyczajowo odwiedza się przyjaciół i rodzinę. Jednym z obowiązków podczas tego święta jest przepraszanie za wykonane przewinienia, dlatego też każde odwiedziny w tym okresie rozpoczyna się od przeprosin poprzez wypowiedzenie formułki: Mohon Maaf Lahir dan Bati, co przetłumaczyć można jako: Przepraszam fizycznie i mentalnie. Wzajemne odwiedzanie łączy się bezpośrednio z tradycją gościnności, o której będzie mowa w dalszej części niniejszej pracy, a więc i z sferą żywieniową, gdyż to właśnie poprzez poczęstunek i przygotowywanie dużej ilości potraw gościnność jest wyrażana. Tradycyjnie podczas świętowania zakończenia ramadanu na stołach nie powinno zabraknąć jedzenia dla nikogo, a jednocześnie gospodarze domu powinien cały czas zabawiać gości rozmową. Dlatego też wszystkie potrawy przygotowywane są dzień wcześniej, bądź też w noc poprzedzającą. Głównym przysmakiem Idul Fitri są słodycze, tak samo jak ma to miejsce w krajach arabskich. Jako że owe święto kończy miesiąc postu, słodycze powinny być podawane jak pierwsze. Wynika to z zalecenia iż w każdy dzień ramadanu, po zachodzie słońca należy zjeść „coś słodkiego” i napić się herbaty, a dopiero później, po odmówieniu wieczornej modlitwy Maghrib, należy przystąpić do konsumpcji posiłku właściwego. Dlatego ważną częścią poczęstunku są słodycze których wielość i zróżnicowanie może przyprawić o zawrót głowy. Jest to bezapelacyjnie wpływ kuchni arabskiej, której słodycze są symbolem oraz znakiem charakterystycznym. W tym czasie na stole indonezyjskim nie może zabraknąć słodkich przekąsek takich jak na przykład:  klepon, dadar gulung, ketan srikaya, lapis legit czy też kue lapanjam. Trzy pierwsze z wymienionych słodyczy przygotowywane są z kleistego ryżu, mleka kokosowego, wywaru z liści pandan(naturalny zielony barwnik), mąki ryżowej oraz dużej ilości jawajskiego cukru palmowego. Natomiast zarówno lapis legit jak i kue lapanjam są odpowiednikami holenderskich przekładańców. Przejawem prestiżu jest jednak poczęstowanie gościbaklavą, czyli słodką przekąską będącą najbardziej rozpoznawalnym z arabskich słodyczy. Jeśli chodzi o dania właściwe, to na świątecznym stole nie może zabraknąć takich dań jak rendang, opor ayam (opisywane wcześniej), nasi kuning, nasi kebuli czy ketupat. Rendang jest daniem o korzeniach indyjskich gdyż jest indonezyjską wersją suchego curry. Pomimo tego danie to stało się podstawą menu podczas wszelakich świąt muzułmańskich na wyspach archipelagu. Rendang jest daniem szczególnie popularnym w kuchni zachodnio sumatryjskiej, a wśród grupy etnicznej Minangkabau jest uważane za symboliczne odzwierciedlenie tamtejszego społeczeństwa. Minangkabau pomimo iż tradycyjnie jest społeczeństwem matrylinearnym, jej przedstawiciele cieszą się opinia najgorliwszych muzułmanów na wyspach. Uważają oni że poszczególne składniki rendang symbolizują poszczególne gruby społeczne. Mięso wołowe (daging) symbolizuje grupę przywódców, czyli szlachetnie urodzonych oraz starszyznę. Kokos (karambia) odpowiada grupie intelektualistów, czyli nauczycieli, pisarzy oraz poetów. Chili (lado) symbolizuje „Alim Ulama” czyli grupę religijnych przywódców oraz kleru. Natomiast pozostałe przyprawy reprezentują całą resztę społeczeństwa Minangkabau. Rendang uważane jest za jedną z najpikantniejszych potraw kuchni indonezyjskiej. Tłumaczone jest to powyższą symboliką, dlatego też dodaje się to tej potrawy duże ilości chili. Kolejnym, serwowanym podczas Idul Fitri daniem jest nasi kebuli. Potrawa ta posiada cechy charakterystyczne dla kuchni arabskiej, co przejawia się zarówno w jej składnikach jak i w sposobie przygotowania. Podstawę tej potrawy stanowi mięso kozie, które najpierw się gotuje w celu uzyskania bulionu. Następnie w uzyskanym bulionie gotuje się ryż z dodatkiem mleka kokosowego. Następnie mięso należy gotować z dodatkiem takich przypraw jak czosnek, imbir, cynamon, goździki i kolendra. Nasi kebul nosi więc wyraźne znamiona kuchni jemeńskiej. Również i nasi kuning swoim wyglądem i sposobem podawania nawiązuje do kuchni arabskiej, a w szczególności do jordańskiej potrawy mansaf. Nasi kuning a więc żółty ryż, oddawany jest na dużych tacach, wraz z różnego rodzaju mięsem i warzywami. Ryż jest formowany na kształt stożka. Zarówno w przypadku nasi kuningjak i mansaf, potrawę spożywa się wspólnie z jednej tacy, przy użyciu wyłącznie rąk. Obecnie jednak podczas oficjalnych spotkań, do spożywania tej potrawy używa się sztućców (wyłącznie łyżki i widelca). Charakterystycznym elementem obchodów Idul Fitri jest również ketupat. Co prawda nie można tego traktować jako potrawy, ponieważ jest to zwykły ryż gotowany w specjalnie przygotowanych kwadratowych koszyczkach, plecionych z liści bananowca. Ketupat pomimo iż stanowi jedynie dodatek do takich potraw jak rendang, stał się symbolem świąt.  Jest on przygotowywany jedynie z okazji obchodów zakończenia ramadanu lub na specjalne okazje takie jak ślub. Same koszyczki służące do przyrządzania ketupatwykorzystywane są również do ozdabiania domów na czas muzułmańskich świąt religijnych. 

Warto także wspomnieć, iż Idul Fitri obchodzone jest również przez obywateli indonezyjskich niebędących muzułmanami. Wyznawcy innych religii nie uczestniczą oczywiście w modlitwach w meczetach, jednak kultywują tradycję związaną z wzajemnymi odwiedzinami oraz przeprosinami. Dlatego też w czasie obchodów tego święta w każdym indonezyjskim domu znaleźć można stół suto zastawiony wyżej wspomnianymi potrawami, a w gestii gospodarza jest zadbanie o to aby przygotowanego jedzenia wystarczyło dla wszystkich, którzy tego dnia odwiedzą jego domostwo. Stół jednak jest jedynie miejscem eksponowania jedzenia, miejscem gdzie każdy z gości nakłada sobie jedzenie na talerze. Konsumpcja natomiast odbywa się siedząc na ziemi, na wygodnych poduszkach bądź matach.